Visoko obrazovanje može biti akademsko i strukovno. Cilj strukovnih studija jeste sticanje znanja i veština koje se primenjuju u praksi, dok akademske studije, osim za praktičan rad, osposobljavaju studente i da doprinesu naučnom i tehnološkom razvoju. Da bismo vam slikovito objasnili kako izgleda put do fakultetske diplome, tu je mapa studiranja.
Akademsko obrazovanje se može steći na univerzitetu (koji se sastoji iz više fakulteta ili umetničkih akademija), dok se strukovno obrazovanje stiče na visokoj školi strukovnih studija.
Obe vrste visokog obrazovanja odvijaju se u pet oblasti:
- prirodno-matematičke nauke,
- društveno-humanističke nauke,
- medicinske nauke,
- tehničko-tehnološke nauke,
- umetnost
Akademski studijski program osposobljava studente za razvoj i primenu naučnih, stručnih i umetničkih dostignuća. Strukovni studijski program osposobljava studente za primenu znanja i veština potrebnih za uključivanje u radni proces.
Akademske studije organizuju se i izvode kao:
1) osnovne akademske studije, koje traju tri do četiri godine, i čijim se završetkom stiče od 180 do 240 ESPB bodova. Student koji završi osnovne akademske studije, ostvarivši najmanje 180 ESPB bodova, stiče stručni naziv sa naznakom zvanja prvog stepena akademskih studija iz odgovarajuće oblasti. Student koji završi osnovne akademske studije, ostvarivši najmanje 240 ESPB bodova, stiče stručni naziv „diplomirani“ sa naznakom zvanja prvog stepena akademskih studija iz odgovarajuće oblasti.
2) diplomske akademske studije, koje traju jednu do dve godine, i čijim se završetkom stiče od 60 do 120 ESPB bodova (ukupno 300 ESPB). Druga godina diplomskih akademskih studija pripadaju zapravo master akademskim studijama. Student koji završi diplomske akademske studije stiče akademski naziv „master“ sa naznakom zvanja drugog stepena akademskih studija iz odgovarajuće oblasti. Više informacija o master studijama pogledajte OVDE.
3) specijalističke akademske studije, koje traju najmanje godinu dana, i čijim se završetkom stiče najmanje 60 ESPB bodova (ukupno 360 ESPB). Student koji završi specijalističke akademske studije stiče stručni naziv „specijalista“ sa naznakom zvanja drugog stepena akademskih studija iz odgovarajuće oblasti.
4) doktorske akademske studije, koje traju najmanje tri godine, i čijim se završetkom stiče najmanje 180 ESPB bodova ukupno 480 ESPB). Student koji završi doktorske akademske studije trećeg stepena stiče naučni naziv „doktor nauka“ sa naznakom oblasti.
Akademski studijski programi iz medicinskih nauka organizuju se integrisano u okviru osnovnih i diplomskih akademskih studija, tako da se njihovim završetkom stiče 360 ESPB bodova. Student koji završi integrisane osnovne i master akademske studije iz medicinskih nauka stiče akademski naziv „doktor medicine“, „doktor stomatologije“ i sl.
Strukovne studije organizuju se i izvode kao:
1) osnovne strukovne studije, koje traju tri godine, i čijim se završetkom stiče 180 ESPB bodova. Student koji završi osnovne strukovne studije stiče stručni naziv sa naznakom zvanja prvog stepena strukovnih studija iz odgovarajuće oblasti.
2) specijalističke strukovne studije, koje traju najmanje godinu dana, i čijim se završetkom stiče najmanje 60 ESPB bodova. Student koji završi specijalističke strukovne studije stiče stručni naziv „specijalista“ sa naznakom zvanja drugog stepena strukovnih studija iz odgovarajuće oblasti.
PRIMER 1 – student ekonomskog fakulteta – Student koji na studijama ekonomije ostvari 180 bodova u trajanju od 3 godine, u okviru ovih akademskih studija dobija zvanje „ekonomista“ kao stručno zvanje prvog stepena. Nakon završenih osnovnih akademskih studija u trajanju od 3 godine, student ima mogućnost da studije nastavi na specijalističkim studijama na nekoj od visokih strukovnih škola i u tom slučaju bi svi do tada stečeni poeni bili priznati. Ukoliko u trajanju od 4 godine osnovnih akademskih studija ostvari 240 bodova, dobija zvanje „diplomirani ekonomista“. Nakon ovog stepena obrazovanja, student svoje školovanje može nastaviti na master akademskim studijama koje iznose 60 poena (ukupno 300 ESPB), i nakon kojih se dobija zvanje „diplomirani ekonomista – master“. Nakon master akademskih studija, student se može odlučiti za specijalističke akademske studije i dodatnih 60 bodova kojim bi ostvario 360 ESPB bodova i time bi završio svoju akademsku karijeru zvanjem “diplomirani ekonomista – specijalista“. U suprotnom, akademsku karijeru nakon mastera može nastaviti upisom na doktorske studije pod uslovom da je prosečna ocena studiranja do tog nivoa obrazovanja iznad 8. Doktorske studije završavaju se odbranom doktorske disertacije i nose 180 ESPB bodova i zvanje „doktor ekonomskih nauka“ čime se akademska karijera završava.
PRIMER 2 – student visoke strukovne škole za menadžment – Student koji upiše visoku strukovnu školu za menadžment i koji u okviru osnovnih strukovnih studija u trajanju od 3 godine stekne 180 ESPB bodova, dobija stručno zvanje „menadžer“ iz oblasti koje je studirao. Nakon ovog nivoa studija, student može nastaviti školovanje na specijalističkim strukovnim studijama koje iznose 60 ESPB bodova i sa ukupno 240 ESPB bodova i zvanjem „strukovni menadžer – specijalista“ završava akademsku karijeru. U suprotnom, ukoliko student nakon završenih osnovnih strukovnih studija želi da upiše master studije, za to je potrebno da najpre upiše fakultet koji realizuje osnovne i master akademske studije i prenese do tada stečene ESPB bodove putem priznavanja položenih ispita sa prethodnog fakulteta. Pre upisa na master, obično je neophodno položiti diferencijalne ispite u iznosu do 60 ESPB bodova kako bi se uskladila ova dva tipa osnovnih studija, i tek nakon toga preći na drugi stepen visokog obrazovanja koji podrazumeva master studije u trajanju od dve godine. Treba imati u vidu da ovakav put akademske karijere produžava vreme trajanja studija.